The story of a composition (the story of any composition) constitutes -undoubtedly- a completely interesting “adventure”: as soon as its composer conceives it, it is noted down (by its composer or by his students), it is copied (unedited or partly changed) into various other musical manuscripts, it is broadly spread during its time or even centuries after that, it arouses the interest of other (known or unknown) music instructors (who retouch it, beautify it, reform it, broaden it), and – finally – it is transcribed into various (and differentiated, as time goes by) systems of musical notation…

In the present paper, I try to trace some aspects and respective illustrations of this “adventure”, triggered off an enigmatic figure; the Eunouxos Protopsaltes the Phelanthropenos (Constantinople, second half of 13th century), a composer who is accredited with only one composition, which is anthologized occasionally (from the 14th until the 16th century) into various Mathemataria. The emerging conclusions present a high musicological interest, with a generalized and diachronic validity…

 

Ἡ ἱστορία μιᾶς (ὁποιασδήποτε) σύνθεσης συνιστᾶ –ἀναμφίβολα– μιὰν ἀπόλυτα ἐνδιαφέρουσα «περιπέτεια»: ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ συλλαμβάνεται στὸ μυαλὸ τοῦ μελοποιοῦ της, καταγράφεται (ἀπὸ τὸν ἴδιο ἤ τοὺς μαθητές του) στὸ χαρτί, ἀντιγράφεται (αὐτούσια ἤ μερικῶς διασκευασμένη) σὲ διάφορους ἄλλους χειρόγραφους μουσικοὺς κώδικες, διαδίδεται εὐρύτερα κατὰ τὴν ἐποχή της ἤ καὶ αἰῶνες μετὰ ἀπ’αὐτήν, προσελκύει τὸ ἐνδιαφέρον ἄλλων (γνωστῶν ἤ ἄγνωστων) μουσικῶν διδασκάλων (ποὺ τὴν ἐπεξεργάζονται, τὴν καλλωπίζουν, τὴν ἀναμορφώνουν, τὴν διευρύνουν), ἀλλὰ καὶ –τέλος– μεταγράφεται στὰ κατὰ καιροὺς ποικίλα καὶ διαφοροποιημένα συστήματα μουσικῆς σημειογραφίας…

Πτυχὲς καὶ ἐπιμέρους εἰκόνες αὐτῆς τῆς «περιπέτειας» προσπαθῶ νὰ ἀποτυπώσω στὴν παροῦσα ἀνακοίνωση, μὲ ἀφορμὴ τὴν αἰνιγματικὴ φυσιογνωμία τοῦ Εὐνούχου πρωτοψάλτη τοῦ Φιλανθρωπηνοῦ (Κωνσταντινούπολη, δεύτερο μισὸ 13ου αἰώνα), ἑνὸς μελοποιοῦ στὸν ὁποῖο ἀποδίδεται μία καὶ μόνον σύνθεση, ποὺ (ἀπὸ τὸν 14ο ὣς τὸν 16ο αἰώνα) ἀνθολογεῖται σποραδικὰ σὲ διάφορα Μαθηματάρια. Τὰ συμπεράσματα ποὺ ἀνακύπτουν παρουσιάζουν ἔντονο μουσικολογικὸ ἐνδιαφέρον, μὲ γενικευμένη καὶ διαχρονικὴ ἰσχύ…