Ο «Σπανός», η ανόσια βυζαντινή ακολουθία, παρουσιάζεται για πρώτη φορά το 2021 με ένα εκλεκτό επιτελείο ερμηνευτών και τη Στεφανία Γουλιώτη στον ρόλο του Σπανού.
Η παράσταση αξιοποιεί ως βασικό άξονα το κορυφαίο βυζαντινό έργο που επιγράφεται Ακολουθία του ανοσίου τραγογένη σπανού. Πρόκειται για ένα εντελώς ιδιόμορφο κείμενο που εκτιμούσε ιδιαίτερα ο Γιώργος Σεφέρης, μια μοναδική σάτιρα του ύστερου Βυζαντίου σε μορφή εκκλησιαστικής ακολουθίας, που είναι γραμμένη σε δημώδη γλώσσα και παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο κοινό. Λογοτεχνικά, η παράδοση του Σπανού φθάνει έως τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, ο οποίος είχε συνθέσει μια ομάδα σατιρικών ύμνων. Στην παράσταση το κείμενο του Σπανού λειτουργεί ως αφετηρία που οδηγεί σε ένα ολοκληρωμένο καλλιτεχνικό δημιούργημα με συντελεστές που είναι γνώστες της λειτουργικής πρακτικής στον χώρο της βυζαντινής μουσικής και ανοιχτοί στην έρευνα και τον πειραματισμό προκειμένου να ενσωματώσουν τις παραδοσιακές φόρμες σε μία σύνθεση που αφορά το σημερινό κοινό.
Μέσα από τη σύμβαση του ενυπνίου, όπου εγκιβωτίζεται η σατιρική Ακολουθία, η παράσταση είναι ένας ποιητικός στοχασμός για τη μοναξιά και τη δοκιμασία στην έρημο, το ευάλωτο και εύθραστο του εαυτού, του διαφορετικού ανθρώπου που θεωρείται «μη φυσιολογικός» και στιγματίζεται συλλογικά. Η μουσική της παράστασης επαμφοτερίζει μεταξύ του λατρευτικού βυζαντινού ιδιώματος με τα μικροδιαστήματα, τα ισοκρατήματα, τους μουσικούς τρόπους της οκτωήχου και του διονυσιακού λαϊκού στοιχείου με κυρίαρχα μουσικά όργανα κρουστά, τσαμπούνα, βιολί και ούτι. Τα όργανα αυτά διαλέγονται με τις ανθρώπινες φωνές, οι οποίες άλλοτε είναι μονοφωνικές και άλλοτε πολυφωνικές, άλλοτε βελούδινες και άλλοτε τραχιές. Τα αντίθετα αλληλοπεριχωρούνται και καταλήγουν σε μία ενότητα όπου κυριαρχεί η λιτότητα και η αμεσότητα.
Ένας σπανός ταπεινός καλόγερος ζει απομονωμένος σε ένα αντρικό μοναστήρι. Το καθαρό του πρόσωπο και η ευγένεια τον κάνουν στόχο σε μια ομάδα μοναχών οι οποίοι τον πειράζουν με αστεία και δοκιμάζουν την πίστη του στον Θεό. Ένα βράδι, ενώ προσευχόταν, ο μοναχός κοιμάται. Στον ύπνο του, μέσα σε όνειρο, εμφανίζονται τα μέλη της μοναστικής κοινότητας να επιτελούν μια παράξενη λειτουργία ειδικά για αυτόν και μάλιστα τον εξαναγκάζουν να λάβει μέρος. Είναι η ακολουθία για τον σπανό καλόγερο ο οποίος στα μάτια των άλλων «κανονικών» μοναχών είναι διαφορετικός και θεωρείται λειψός.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Σύλληψη-κείμενο-σκηνοθεσία: Ιωσήφ Βιβιλάκης
Βοηθός σκηνοθέτη: Μάνος Δαμασκηνός
Μουσική: Γεράσιμος Παπαδόπουλος
Σκηνογραφική επιμέλεια-κοστούμια: Κωνσταντίνος Ζαμάνης
Φιγούρες: Νικόλας Τζιβελέκης
Φωτισμός: Βαλεντίνα Ταμιωλάκη
Κίνηση: Κορίνα Κόκκαλη
Ήχος: Αλέξανδρος Παπαευθυμίου
ΕΡΜΗΝΕΥΤΕΣ
Σπανός: Στεφανία Γουλιώτη
Παίκτης σκιῶν Α´: Άθως Δανέλλης
Παίκτης σκιῶν Β´: Νικόλας ΤζιβελέκΒοηθός παικτῶν-τραγούδι: Κατερίνα Μιχαλάκη
Χορός ψαλτών
Κορυφαίος πρωτοψάλτης: Αχιλλέας Χαλδαιάκης
Μέλη χορού: Δημήτρης Μηλιώτης, Γιάννης Πλευρίτης, Χάρης Τρασάνης, Νίκος Χαλδαιάκης
Μουσικοί επί σκηνής
Γεράσιμος Παπαδόπουλος: ούτι, τραγούδι
Αλεξάνδρα Παπαστεργιοπούλου: κρουστά, τσέλο, τραγούδι
Θεολόγος Παπανικολάου: βιολί, τραγούδι
Ηλιάνα Φιλέα: ακορντεόν, τσαμπούνα
Φωτογραφίες-τρέιλερ παράστασης: Χρήστος Συμεωνίδης
Πρώτη παράσταση: Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης 8 Αυγούστου | 2 Σεπτεμβρίου 2021 – ώρα: 21.00
Δεύτερη παράσταση: Ιερά Μονή Δαφνίου, 27 Σεπτεμβρίου 2021 – ώρα: 21.00
Η παράσταση εντάσσεται στο πρόγραμμα 2021 του θεσμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού
ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: «Οθόνιον» – Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία, Ηπείρου 28, 10433 Αθήνα.
Με την ευγενική υποστήριξη των εκδόσεων «Αρμός» και του λογοτεχνικού περιοδικού «Φρέαρ» και της ενορίας του Αγίου Νικολάου Ραγκαβά.
