Τμήμα Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών | «Εργαστήριο Βυζαντινής Μουσικολογίας» | ISBN 978-618-83987-1-9
Στην παρούσα έκδοση το κομβικό και καίριο θέμα της μουσικής μεταρρύθμισης του 1814 προσεγγίζεται με τα μεθοδολογικά εργαλεία της εμπειρικής-αφηγηματολογικής επιστημολογίας. Οίκοθεν, ως εκ τούτου, στοιχειοθετείται μια εξαιρετικά ευπρόσδεκτη πρωτότυπη συμβολή, που παραδίδεται τύποις με την προοπτική γόνιμου πλουτισμού της υφιστάμενης σχετικής βιβλιογραφίας.
Αποτελεί ευτύχημα το γεγονός ότι παρόμοιες διεπιστημονικές αναζητήσεις απασχολούν ολονέν και συστηματικότερα τη διεθνή και ημεδαπή ακαδημαϊκή ερευνητική δραστηριότητα, καθώς μέσα από τα σταδιακά αναδυόμενα πορίσματά τους ιχνογραφείται ένα αειθαλές, άκρως γοητευτικό και διδακτικό, πεδίο αναστοχασμού· έτσι, ζητήματα αλωμένα ή και κορεσμένα ίσως από μονοσήμαντες επιστημονικές προσεγγίσεις, θεώνται πλέον, δυνάμει, υπό, ρηξικέλευθο αλλά αναπάντεχα επωφελές, πολυτροπικό και πολυσημικό πρίσμα.
Η συγγραφέας του παρόντος βιβλίου, Gordana Blagojević, απεδείχθη το καταλληλότερο πρόσωπο για μιαν παρόμοια προσέγγιση, αφού ισορροπεί επιδέξια μεταξύ Εθνο-Ανθρωπολογίας και Εθνο-Βυζαντινο-Μουσικολογίας. Η ίδια εργάζεται ως ερευνήτρια (Principal Research Fellow) στο Εθνογραφικό Ινστιτούτο της Σερβικής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών, είναι συνεκδότης του σερβικού περιοδικού Papers in Ethnology and Anthropology, μετέχει ανελλιπώς σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια, έχει δε ήδη δημοσιεύσει τέσσερα βιβλία και περί τα ογδόντα μελετήματα σε επιστημονικά περιοδικά, συλλογικούς τόμους και εγκυκλοπαιδείες. Επιπλέον, από πολλών ετών ψάλλει συστηματικά σε ιερούς ναούς της Σερβίας (αλλά και σε διάφορες λατρευτικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις στην Ελλάδα), συμμετέχει ενεργά σε σερβικές βυζαντινές χορωδίες και τυγχάνει ιδρυτικό μέλος και ερμηνεύτρια του σερβικού έθνικ-τζαζ μουσικού σχήματος Pocket Size Pop. Η παραπάνω, αποδεδειγμένα δόκιμη, ακαδημαϊκή και ερευνητική και καλλιτεχνική, εμπειρία της συνετέλεσε καθοριστικά προς αίσια ολοκλήρωση του εξαρχής φιλόδοξου αφηγηματολογικού εγχειρήματος.
Στο ανά χείρας πόνημα η μουσική μεταρρύθμιση του 1814 ερευνάται, αρχικά, εντεταγμένη στο πλαίσιο των ιστορικών και κοινωνικών συμφραζομένων της, με εύλογη έμφαση στα πρόσωπα των λεγόμενων τριών δασκάλων και αναδίφηση στην αρμόδια, ελληνική και διεθνή, βιβλιογραφία· ιδιαίτερα αξιοσημείωτη είναι εδώ και η απόπειρα ανάδειξης σχετικών ῾μύθων᾽, τεχνηέντως παρέμβλητων στην όποια θεωρούμενη ῾πραγματικότητα᾽. Η κυρίως συμβολή της παρούσας έρευνας συνίσταται, πάντως, στην αναζήτηση και στον σχολιασμό πιθανών ῾σύγχρονων αντανακλάσεων᾽ της μουσικής μεταρρύθμισης του 1814. Προς τούτο, η συγγραφέας συμπορεύθηκε επί μακρόν με ανθρώπους της ιδιώνυμης ῾κοινότητας της βυζαντινής μουσικής᾽, ανθρώπους που σχετίζονται (αρμονικά ή και διχογνωμικά) μεταξύ τους με πολυσήμαντους (ταυτόσημους ή και αντιφατικούς) δεσμούς, καταφέρνοντας να αναπτύξει μιαν ῾πολυγλωσσία᾽ που τελικά της επέτρεψε να συνεννοηθεί μαζί τους, κατά τρόπο κατανοητό και δημιουργικό· παρακολουθώντας ο αναγνώστης αυτήν τη συμπόρευση οιονεί μετέχει σε ένα βιωματικό ῾ταξίδι᾽ στον χρόνο και στον χώρο της βυζαντινής μουσικής, ένα ῾ταξίδι᾽ που αποτυπώνει και τη δυναμική εξέλιξη της εν λόγω κοινότητας. Ο τρόπος που η μουσική μεταρρύθμιση του 1814 γίνεται αντιληπτή στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία καταδεικνύεται, εν κατακλείδι, μέσα από επιπλέον ειδική έρευνα, με χρήση ερωτηματολογίων και λήψη συνεντεύξεων, μιαν έρευνα που η συγγραφέας πραγματοποίησε φιλόπονα κατά τη διάρκεια, κυρίως, σχετικών επετειακών συνεδρίων· αυτή η τελευταία, εν πολλοίς καινοφανής για τα βυζαντινομουσικολογικά δεδομένα, ερευνητική απόπειρα αποδεικνύεται εν προκειμένω όχι απλώς ενδιαφέρουσα αλλά και άκρως αποκαλυπτική …
Καθηγητής Αχιλλεύς Γ. Χαλδαιάκης
Διευθυντής του «Εργαστηρίου Βυζαντινής Μουσικολογίας» του ΤΜΣ του ΕΚΠΑ
