Πρόγραμμα μουσικού δρώμενου στην επετειακή εκδήλωση της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου (30.9.2017)
Δημοσίευση: Επετειακό τεύχος εκδήλωσης “180 χρόνια Ιατρική Σχολή”. Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 30/09/2017, Αθήνα 2020, σσ. 67-100
1. Ἀνωνύμου Ὕμνος εἰς Ἁγίαν Τριάδα. (3ος μ.Χ. αι.)
Πρωτοχριστιανικός ύμνος στην Αγία Τριάδα. Γίνεται επίκληση στα στοιχεία της φύσης να σιγήσουν, τ’ άστρα να σβύσουν, οι άνεμοι να πάψουν, οι ποταμοί να σταθούν, και όλοι, ομόθυμα, να ψάλλουν αμήν-αμήν στον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα. Δόξα στον θεό, τον μοναδικό χορηγό όλων των αγαθών.
Το μέλος παραδίδει ο Πάπυρος της Οξυρρύγχου 1786 (γραφή 3ος μΧ αι.). Η αποκατάσταση του λεκτικού και μουσικού κειμένου στην αρχή των δύο πρώτων στίχων είναι του Giovanni Battista Pighi (1941).
[Σὲ πάτερ κόσμων, πάτερ αἰώνων μέλπωμεν] ὁμοῦ πᾶσαι τε θεοῦ λόγιμοι δ[οῦλ]αι.
Σέ, πατέρα τοῦ κόσμου, πατέρα τῶν αἰώνων, ψάλλομε, καὶ μαζύ, ὁλόκληρη ἡ οὐράνια στρατιά.
[Ὅσα κόσμος ἔχει πρὸς ἐπουρανίων ἁγίῳ σελάων πρ]υτανήῳ.
Ὅλος ὁ κόσμος στὸ ἱερὸ πρυτανεῖο τῶν ἐπουράνιων φώτων.
Σιγάτω, μηδ’ ἄστρα φαεσφόρα [λαμπέσ]θων, ἐ[κ]λειπ[όντων] ῥ[ιπαὶ πνοιῶν, πηγαὶ] ποταμῶν ῥοθίων πᾶσαι.
Ἂς σιγήσουν ὅλα, τὰ φωτεινὰ ἄστρα νὰ μὴ λάμψουν, νὰ παύσουν οἱ πνοὲς τῶν ἀνέμων καὶ οἱ πηγὲς τῶν ποταμῶν οἱ πολύβουες.
Ὑμνούντων δ’ ἡμῶν [π]ατέρα χυἰὸν χἄγιον πνεῦμα,
Καθὼς ὑμνοῦμε τὸν πατέρα καὶ τὸν Ὑιὸ καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα,
πᾶσαι δυνάμεις ἐπιφωνούντων ἀμὴν ἀμήν.
ὅλες οἱ (οὐράνιες) δυνάμεις ἂς ἀντιφωνήσουν: «Ἀμήν, ἀμήν».
Κράτος αἶνος [ἀεὶ καὶ δόξᾳ θεῷ] δ[ωτ]ῆ[ρι] μόνῳ πάντων ἀγαθῶν.
Κράτος, αἶνος πάντοτε καὶ δόξα στὸν θεό, τὸν μόνο χορηγὸ ὅλων τῶν ἀγαθῶν.
Ἀμήν, ἀμήν.
2. Δoξαστικὸ ἑσπερίων ἀκολουθίας (11ης μηνὸς Ἰουνίου) ἁγίου Λουκᾶ τοῦ νέου, τοῦ ἰατροῦ καὶ ὁμολογητοῦ, Ἀρχιεπισκόπου Συμφερουπόλεως καὶ Κριμαίας, ποίημα μητροπολίτου Ἐδέσσης Ἰωὴλ Φραγκάκου (2013), μέλος Σπυρίδωνος Παυλάκη (2015)· ἦχος πλ. β’ Ἱεραρχῶν τὴν καλλονὴν καὶ ἰατρῶν τὸ κλέος
Τὸ ποιητικὸ κείμενο τοῦ δοξαστικοῦ:
Ἱεραρχῶν τὴν καλλονήν, καὶ ἰατρῶν τὸ κλέος, τὴν πηγὴν τῶν θαυμάτων, καὶ τοῦ Χριστοῦ ὁμολογητὴν τὸν νέον, ἀπὸ καρδίας συμφώνως, ἐγκωμιάσωμεν λέγοντες· χαίροις, τῆς Ῥωσίας δένδρον, ἀειθαλὲς καὶ πολύκαρπον, τὸ διαθρέψαν τοὺς πιστοὺς ἀρκούντως, ἐν τοῖς ἐσχάτοις χρόνοις, τῆς δεινῆς ἀθεΐας· χαίροις, τῆς ἰατρείας θεράπον περίδοξε, ὁ πολλοὺς ἐκ θανάτου ἀφαρπάσας, τῇ ἰατρικῇ σου ἱκανότητι, καὶ τῇ θείᾳ νεύσει, τοῦ ζωοποιοῦ Ἁγίου Πνεύματος· χαίροις, Ἀρχιερέων κόσμε, Συμφερουπόλεως καύχημα, ὁ ἐπωμάδιον βαστάσας, τὸν Σταυρὸν τῶν θλίψεων, καὶ τὰ ὀνείδη τοῦ Χριστοῦ· ὃν καθικέτευε, ταῖς πρεσβείαις σου, Λουκᾶ ἀξιάγαστε, ἐλεηθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
3. Μάθημα, εἰς τὴν πρώτην τοῦ μηνὸς Νοεμβρίου, τῶν ἁγίων καὶ θαυματουργῶν Ἀναργύρων, μελοποιηθὲν μὲν παρὰ Μπαλασίου ἱερέως (τέλη 17ου αἰ.), ἐξηγηθὲν δὲ καὶ καλλωπισθὲν παρὰ Ματθαίου Βατοπαιδηνοῦ († 1849)· ἦχος α’ Τὴν χάριν τῶν ἰαμάτων, ἐκ Θεοῦ εἰληφότες
Τὸ ποιητικὸ κείμενο τοῦ μαθήματος
[πρόκειται γιὰ τὸ πρῶτο ἰδιόμελο τῆς Λιτῆς τῆς ἑορτῆς τῶν ἁγίων Ἀναργύρων, ποίημα Ἀνατολίου, ἦχος α’]
Τὴν χάριν τῶν ἰαμάτων, ἐκ Θεοῦ εἰληφότες, ἀναργύρως τὰ πάθη, τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων ἡμῶν, (θερμῶς) θεραπεύετε, παγκόσμιοι ἀνάργυροι· [ὅθεν δι’ ὑμῶν Χριστὸς τοῖς πιστοῖς, τὴν δεδομένην εὐρωστίαν χαριζόμενος, φωστῆρας ἀπλανεῖς ὑμᾶς ἀναδείκνυσι τῇ οἰκουμένῃ· αὐτῷ πρεσβεύσατε, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν] –[τοτοτο …] τεριρεμ- σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
[τὸ ἐντὸς παρένθεσης ἐπίρρημα προστίθεται κατὰ τὴ μελοποίηση τοῦ μαθήματος, ἐνῶ καὶ τὰ ἐντὸς ἀγκυλῶν τμήματα τοῦ ὑμνογραφήματος (καὶ τοῦ κρατήματος) παραλείπονται κατὰ τὴν παροῦσα ἠχογράφηση]
Τὸ παρὸν μάθημα Μπαλάση τοῦ ἱερέα στὴν ἑορτὴ τῶν ἁγίων Ἀναργύρων, ποὺ παραδίδεται σὲ ἐξήγηση καὶ καλλωπισμὸ Ματθαίου τοῦ Βατοπαιδηνοῦ, καταγράφεται συγκεκριμένα ἐδῶ κατὰ τὴν ἐκδοχή του ποὺ ἀνθολογεῖται στὸν κώδικα Βατοπαιδίου 1424, φφ. 32v-37v [: Μὴν Νοέμβριος, εἰς τὴν αην, τῶν ἁγίων καὶ θαυματουργῶν Ἀναργύρων, μάθημα μελοποιηθὲν παρὰ τοῦ αὐτοῦ Μπαλασίου, ἐξηγηθὲν καὶ καλλωπισθὲν παρὰ Ματθαίου Βατοπαιδηνοῦ· ἦχος α’ Πα Τὴν χάριν τῶν ἰαμάτων, ἐκ Θεοῦ εἰληφότες]. Ἡ ἠχογράφηση τῆς παρούσας ἐξήγησης Ματθαίου τοῦ Βατοπαιδηνοῦ ἐντάσσεται στὸ πρόγραμμα ἠχογραφήσεων τῶν συνθέσεων τοῦ Ματθαίου ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μεγίστη Μονὴ Βατοπαιδίου.
