Τὸ παρὸν κείμενο ἀναφέρεται, γενικά, στὸ ρόλο τῶν γυναικῶν στὴν ψαλτικὴ τέχνη, δηλαδὴ στὴν ἑλληνικὴ ὀρθόδοξη ἐκκλησιαστικὴ μουσική. Στὴ σχετικὴ βιβλιογραφία ὑπάρχουν (γύρω ἀπὸ αὐτὸ –ἀκριβῶς– τὸ θέμα) ὁρισμένες μελέτες, γραμμένες ἀπὸ Ἕλληνες ἢ ξένους ἐρευνητές, ἀλλὰ –δυστυχῶς– οἱ ὑπάρχουσες πληροφορίες εἶναι πραγματικὰ ἐλάχιστες. Μέχρι τώρα, γνωρίζουμε μόνον λίγα (ὄχι περισσότερα ἀπὸ δύο ἢ τρία) ὀνόματα γυναικῶν ὑμνογράφων, κωδικογράφων ἢ ψαλτριῶν, ἀλλὰ στὸ ἐπίπεδό της μελοποιίας ὑπάρχει ἕνα μόνον μουσικὸ ποίημα, ποὺ ἀποδίδεται (μὲ κάποια ἐπιφύλαξη) στὴν κόρη τοῦ περίφημου βυζαντινοῦ μελουργοῦ (τῶν ἀρχῶν τοῦ 15ου αἰώνα) Ἰωάννη Κλαδᾶ. Πρόκειται γιὰ ἕνα Κοινωνικὸ (Εἰς μνημόσυνον αἰώνιον) μελοποιημένο στὸν τέταρτο ἦχο τῆς βυζαντινῆς ὀκτωηχίας. Κατὰ τὴ διάρκεια μιᾶς παλαιότερης ἔρευνάς μου (γιὰ τὴν ἑτοιμασία τῆς διδακτορικῆς διατριβῆς μου πάνω στὸν Πολυέλεο στὴ βυζαντινὴ καὶ μεταβυζαντινὴ μελοποιία), ἀνακάλυψα μία ἀκόμη ἐνδιαφέρουσα σύνθεση κάποιας ἄλλης γυναίκας συνθέτριας. Πρόκειται γιὰ μέρος (γιὰ τὴν ἀκρίβεια: γιὰ τὸν στίχο Εὐλογήσατε τὸν Κύριον, μελοποιημένο στὸν πρῶτο ἦχο) ἑνὸς πολὺ γνωστοῦ βυζαντινοῦ πολυελέου (γνωστοῦ μὲ τὴν ὀνομασία πολυέλεος τοῦ Κουκουμᾶ), ποὺ ἀποδίδεται σὲ κάποια Καλογραῖα (δηλαδὴ μία γυναῖκα μοναχή).
Σ’ αὐτὸ τὸ κείμενό μου τὸ ἐνδιαφέρον μου ἐπικεντρώνεται ἀκριβῶς σὲ αὐτὲς τὶς δύο συνθέσεις, δύο μουσικὲς δημιουργίες γυναικῶν συνθετριών, ποὺ μελοποιοῦν κατὰ τὴν περίοδο τῶν βυζαντινῶν χρόνων στὴν περιοχὴ τῆς Μεσογείου. Ἡ ἔρευνά μου προσεγγίζει σημεῖα ὅπως τὴν περιγραφὴ ἢ τὴ μουσικὴ καὶ μορφολογικὴ ἀνάλυση αὐτῶν τῶν συνθέσεων. Ἐπιπλέον, προσπαθῶ νὰ τὶς συγκρίνω μὲ ἀντίστοιχες συνθέσεις ἄλλων (ἀνδρῶν) μελοποιῶν, προκειμένου νὰ διαμορφωθεῖ μία πρώτη ἰδέα γιὰ τὸν «γυναικεῖο τρόπο» συνθέσεως τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς.
