Ὑπὸ τὸ γενικὸ τίτλο Ἡ ψαλτικὴ τέχνη στὴν Αἴγινα, ἐγκαινιάζεται μὲ τὴν παροῦσα μουσικολογικὴ μελέτη μιὰ δεύτερη σειρὰ μελετῶν τοῦ ὑποφαινόμενου -τὴν ἔκδοση τῶν ὁποίων ἀνέλαβε ὁ αἰγινητικὸς «Σύλλογος πρὸς διάσωση τῆς πολιτιστικῆς μας κληρονομιᾶς καὶ παράδοσης»– μὲ προφανῆ στόχο τὴν σταδιακὴ ἐξιχνίαση τῆς ψαλτικῆς παράδοσης τοῦ νησιοῦ.
Στὴν ἐν λόγῳ πρώτη μελέτη τῆς σειρᾶς -καὶ κατόπιν τοῦ ἐνημερωτικοῦ προλογικοῦ σημειώματος- προτάσσεται μιὰ Συνοπτικὴ ἱστορικὴ ἐπισκόπηση τῆς αἰγινητικῆς ψαλτικῆς παραδόσεως, ὅπου εὐσύνοπτα ἐκτίθενται τὰ γνωστὰ περὶ τῆς ψαλτικῆς παράδοσης τοῦ νησιοῦ στοιχεῖα, διακρινόμενα χρονολογικὰ σὲ τέσσερις περιόδους. Γιὰ πρώτη φορὰ παρουσιάζονται καὶ ἁρμοδίως σχολιάζονται καὶ ταξινομοῦνται οἱ συλλεγεῖσες σχετικὲς πληροφορίες, ἐκτεινόμενες χρονολογικὰ ἀπὸ τὸν ιη΄ αἰῶνα ὣς τὶς ἡμέρες μας· γιὰ τὴν πρώτη περίοδο ἰδιαίτερα ἐνδιαφέρει ἡ καταγραφόμενη μαρτυρία τοῦ κώδικα Ἰβήρων 1292, μοναδικὴ ὣς σήμερα ἀναφορὰ σὲ παλαιοὺς αἰγινῆτες μουσικούς, ἐνῶ γιὰ τὴ δεύτερη περίοδο χρήσιμη εἶναι, πιστεύω, ἡ ἁδρομερὴς ἀναφορὰ στὰ τῆς Πρώτης Σχολῆς Μουσικῆς τῆς Ἐλευθέρας Ἑλλάδος ποὺ λειτούργησε στὴν Αἰγινα, ἡ μνεία τῶν μουσικοδιδασκάλων ποὺ ἐδίδαξαν σ᾿αὐτὴν καὶ ἡ συστηματικὴ ἐπισήμανση τῆς σχετικῆς βιβλιογραφίας, προκειμένου τὸ συγκεκριμένο θέμα νὰ μελετηθεῖ στὴ συνέχεια διεξοδικότερα, μὲ ἄλλη εἰδικὴ μελέτη ποὺ ἑτοιμάζω σχετικά. Παραλείποντας τὰ τῆς τέταρτης περιόδου (στὴν ὁποία καὶ ὁ ὑποφαινόμενος μετέχω, τὸ κατὰ δύναμη, ἐνεργά), ποὺ σὲ εὔθετο χρόνο θὰ σχολιασθοῦν εἰδικότερα, ἀσχολοῦμαι στὴ συνέχεια μὲ τοὺς ἐκπρόσωπους τῆς τρίτης περιόδου, τοὺς κατὰ τὴν περίοδο 1850-1950, δηλαδή, ἱεροψάλτες τοῦ νησιοῦ.
Τὸ συγκεκριμένο ἐγχείρημα ξεκινάει (στὸ κεφάλαιο Οἱ ἐκπρόσωποι τῆς τρίτης περιόδου. 1. Εὐάγγελος Χ. Μαρίνης (1890-1977) μὲ ἀναφορὰ στὴ μουσικὴ φυσιογνωμία τοῦ μακαριστοῦ Αἰγινήτη ἱεροψάλτη Εὐάγγελου Μαρίνη. Ἀρχικὰ ἐκτίθενται σὲ ἁδρὲς γραμμὲς τὰ ἀφορῶντα στὸ βίο, τὶς μουσικὲς σπουδὲς καὶ τὴν ἱεροψαλτικὴ διακονία τοῦ Μαρίνη, ὅπου ἐξιχνιάζεται -πέρα ἀπὸ τὴν ὅλη προσωπικότητά του- τὸ περὶ τῆς ταυτότητας τῶν διδασκάλων του ἐρώτημα, καθὼς καὶ ἡ γενικότερη μουσικὴ δραστηριότητά του. Στὴ συνέχεια καταγράφεται ἀναλυτικά, ὑπομνηματιζόμενη καὶ ἁρμοδίως σχολιαζόμενη, ἡ μουσική του βιβλιοθήκη, ποὺ ἀποτελεῖται ἀπὸ δέκα ἑπτὰ ἔντυπα μουσικὰ βιβλία καὶ τέσσερα ἀρκετὰ ἐνδιαφέροντα μουσικὰ χειρόγραφα· ἡ συγκεκριμένη ἀναφορὰ ἀποδεικνύεται ἰδιαίτερα χρήσιμη, ὄχι μόνον λόγῳ τῆς ἐπισήμανσης στὴν προσωπική του βιβλιοθήκη ὁρισμένων σπουδαίων μουσικῶν ἐκδόσεων (ὅπως λ.χ. τῆς τετράτομης Πανδέκτης), ἀλλὰ καὶ λόγῳ τῆς ἀνθολόγησης στὰ μνημονευθέντα χειρόγραφα ὁρισμένων σημειώσεων ἤ μουσικῶν μελῶν, ἄκρως κατατοπιστικῶν περὶ τῶν λοιπῶν ἱεροψαλτῶν καὶ τῆς γενικότερης ψαλτικῆς παράδοσης τοῦ νησιοῦ. Μνημονεύω εἰδικότερα, ἀφ᾿ἑνὸς μὲν τὰ κατὰ σύνθεση, προσαρμογὴ ἢ σύντμηση τοῦ Μαρίνη εὑρεθέντα μέλη, ἀφ᾿ἑτέρου δὲ τὴ σημαντικὴ ἀναγραφὴ γιὰ τὸ Τρισάγιον Φωκίωνος Βάμβα, τὸ «μελοποιηθὲν κατ᾿ αἴτησιν Νικολάου Βότση, ζηλωτοῦ τῆς πατρίου ἡμῶν μουσικῆς», ποὺ πρὸς τὸ παρὸν δὲν ἐπισημάνθηκε σὲ ἄλλη πηγή, καθὼς καὶ τὴ Δοξολογία Ἀναστασίου τοῦ Ὑδραίου, ἡ ὁποία στὴν πρωτότυπή της μορφὴ (προτοῦ «ἐπιθεωρηθεῖ καὶ ἐπιδιορθωθεῖ» ἀπὸ τὸν Χουρμούζιο Χαρτοφύλακα») παραδίδεται μόνον ἀπὸ τὸν συγκεκριμένο μουσικὸ κώδικα τῆς συλλογῆς Μαρίνη, σύμφωνα, τοὐλάχιστον, μὲ τὶς πρὸς τὸ παρόν ἐντοπισθεῖσες μαρτυρίες.
Τῆς μελέτης ἐπιτάσσεται Μουσικὸ Ἐπίμετρο, ὅπου καταχωρίζονται ἑπτὰ μουσικὰ παραδείγματα, προερχόμενα, ὡς ἐπὶ τὸ πολύ, ἀπὸ τὴ «μουσικὴ γραφίδα» τοῦ ἱστορούμενου Εὐάγγελου Μαρίνη. Τὸ βιβλίο κατακλείεται δι᾿ Εὑρετηρίων (Κυρίων ὁνομάτων/Μουσικῶν μελῶν/Φωτογραφιῶν) καὶ πίνακα τῶν περιεχομένων.
