Κατὰ τὸ ἔτος 1988 ἵδρυσα στὴν Αἴγινα τὸν «Σύλλογο πρὸς διάσωση τῆς πολιτιστικῆς μας κληρονομιᾶς καὶ παράδοσης», ὁ ὁποῖος ἀρχικὰ ὑφίστατο ὡς «μία ὁμάδα φίλων, ποὺ πρῶτα ἀπ᾿ ὅλα τοὺς συνδέει τὸ κοινὸ μεράκι γιὰ τὴ διάσωση τῆς πολιτιστικῆς μας κληρονομιᾶς καὶ ὁ ζῆλος γιὰ τὴν ὁμαλὴ συνέχεια τῆς ἑλληνικῆς ὀρθοδόξου παραδόσεώς μας» Ἀποσπῶ ἐδῶ τὸ ὑπ᾿ ἀριθμὸν 2 ἄρθρο τοῦ Καταστατικοῦ τοῦ Συλλόγου, σύμφωνα μὲ τὸ ὁποῖο οἱ σκοποὶ τοῦ σωματείου ὁρίζονται ὡς ἀκολούθως: α΄. Ἡ διάσωση καὶ συντήρηση, καθὼς καὶ ἡ προβολή, ὅλων τῶν πολιτιστικῶν μνημείων τοῦ νησιοῦ μας εἰδικότερα καὶ τῆς πατρίδος μας γενικότερα, εἴτε αὐτὰ ἀνήκουν στὴν ἀρχαία, τὴ βυζαντινὴ ἢ τὴ νεότερη ἑλληνικὴ ἱστορία. β΄. Ἡ προβολὴ καὶ διάδοση τῆς ἐθνικῆς μας μουσικῆς παράδοσης καὶ μάλιστα τῶν ἑλληνικῶν δημοτικῶν τραγουδιῶν τοῦ νησιοῦ μας καὶ τῆς πατρίδος μας, καθὼς καὶ ἡ ἀναβίωση τῶν παλαιῶν παραδοσιακῶν ἠθῶν καὶ ἐθίμων τοῦ τόπου μας. γ΄.Πρωταρχικὸ σκοπὸ γιὰ τὸν Σύλλογο ἀποτελεῖ ἡ συντήρηση καὶ διάσωση τῆς Παλαιᾶς Χώρας τῆς Αἴγινας καὶ ἡ ἐπανένταξή της στὴν λειτουργικὴ καὶ λαογραφικὴ παράδοση τοῦ τόπου μας, χωρὶς νὰ ἐλαττώνεται τὸ ἐνδιαφέρον γιὰ τὰ ἄλλα ἀξιόλογα πολιτιστικὰ μνημεῖα τῆς Αἴγινας, ὅπως π.χ. τὰ Καποδιστριακὰ κτήρια. Μέσα πρὸς ἐπιτυχίαν τῶν σκοπῶν: α΄. Ἡ ὀργάνωση τμήματος μικτῆς, ἀπὸ ἄνδρες καὶ γυναῖκες, χορῳδίας γιὰ τὴν ἐκμάθηση ἑλληνικῶν δημοτικῶν τραγουδιῶν. β΄. Ἡ ὀργάνωση τμήματος «ὀρχήστρας» παραδοσιακῆς μουσικῆς, ποὺ θὰ συνοδεύει τὴν χορῳδία στὴν ἐκτέλεση τῶν δημοτικῶν τραγουδιῶν. γ΄. Ἡ ὀργάνωση χορευτικοῦ τμήματος γιὰ τὴν ἐκμάθηση τῶν ἑλληνικῶν χορῶν. δ΄. Ἡ ἀπὸ κοινοῦ, τῆς χορῳδίας, τῆς ὀρχήστρας καὶ τοῦ χορευτικοῦ συγκροτήματος, παρουσίαση ἐκδηλώσεων, μὲ περιεχόμενο ποὺ θὰ ἀναφέρεται στὴν παράδοση τοῦ τόπου μας. ε΄. Ἡ ὀργάνωση πολιτιστικῶν σεμιναρίων, λαογραφικῶν συμποσίων καὶ ἐκδόσεων, ὁμιλιῶν καὶ προβολῶν, γιὰ θέματα ποὺ ἀναφέρονται στὴ λαογραφία καὶ τὴν ἱστορία γενικότερα τοῦ ἔθνους μας. ς΄. Ἡ ἐπικοινωνία μὲ τοὺς ἁρμόδιους φορεῖς (Ἀρχαιολογία-ΥΠ.ΠΟ.-Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ.), ποὺ ἔχουν τὴν εὐθύνη γιὰ τὴ συντήρηση τῶν πολιτιστικῶν μνημείων τοῦ τόπου μας καὶ ἡ συνεργασία μαζί τους, προκειμένου αὐτὰ νὰ διασωθοῦν καὶ συντηρηθοῦν. ζ΄. Ἡ συνεργασία μὲ τοὺς φορεῖς τῆς τοπικῆς αὐτοδιοίκησης καὶ μὲ ἄλλους συλλόγους καὶ ἡ ἀπὸ κοινοῦ ἀνάληψη προσπαθειῶν γιὰ τὴν ἐπίτευξη τῶν παραπάνω σκοπῶν τοῦ Συλλόγου. Ἀπὸ τὴν ἵδρυση τοῦ Συλλόγου ὣς σήμερα καταβλήθηκαν ἀπὸ τὸν ὑποφαινόμενο, συνεπικουρούμενο καὶ ἀπὸ τὰ ὑπόλοιπα μέλη τοῦ σωματείου, σύντονες προσπάθειες ὥστε νὰ ὑλοποιηθοῦν οἱ ἀνωτέρω σκοποὶ τοῦ Συλλόγου. Ἀναπτύχθηκε πρὸς τοῦτο πλούσια καλλιτεχνικὴ καὶ πνευματικὴ δραστηριότητα, ἡ ὁποία -θὰ ἦταν δυνατὸν νὰ σημειωθεῖ προοιμιακά- ἐκτείνεται σὲ δύο, κυρίως, τομεῖς· ἀφ᾿ ἑνὸς μὲν τὴν ἔρευνα, μελέτη, καταγραφή, διάσωση καὶ διάδοση τῆς λαϊκῆς μουσικῆς τῆς Αἴγινας, καθὼς καὶ τὴν ἀναβίωση παλαιῶν ἐθίμων καὶ πανηγύρεων τοῦ νησιοῦ, ἀφ᾿ ἑτέρου δὲ τὴ διάσωση τῶν πολιτιστικῶν μνημείων τοῦ νησιοῦ, καὶ κυρίως τῆς Παληαχώρας τῆς Αἴγινας. Εἰδικότερα, γιὰ τὴν ἐπίτευξη τῶν στόχων τοῦ πρώτου τομέα δραστηριότητας τοῦ Συλλόγου, κατάρτισα τριακονταμελῆ μικτὴ χορῳδία καὶ ἑπταμελῆ ὀρχήστρα παραδοσιακῆς μουσικῆς, ἀπὸ νέα κυρίως παιδιὰ τῆς Αἴγινας, συγκροτήματα μὲ τὰ ὁποῖα πραγματοποιήσαμε (κατὰ τὴν ἑξαετία 1988-1994) δεκάδες ἐκδηλώσεων στὴν Αἴγινα, τὰ νησιὰ τοῦ Ἀργοσαρωνικοῦ καὶ τὴν Ἀθήνα. Οἱ κυριότερες τῶν ἐν λόγῳ ἐκδηλώσεων σημειώνονται, κατὰ ἐνδεικτικὴ ἀπαρίθμηση, στὸν ἀκόλουθο συνοπτικὸ πίνακα: 1988: Αἴγινα, κινηματοθέατρο Τιτίνα. Κάλαντα Δωδεκαημέρου. 1989: Αἴγινα, κινηματοθέατρο Τιτίνα. Κάλαντα Λαζάρου, Σαρακοστιανὰ καὶ τῶν Παθῶν. Κάλαντα τοῦ Λαζάρου, ἀνὰ τὰ χωριὰ καὶ τὴν πόλη τῆς Αἴγινας. ῞Υδρα, πνευματικὸ κέντρο Μητροπόλεως. Κάλαντα Λαζάρου, Σαρακοστιανὰ καὶ τῶν Παθῶν. Αἴγινα, κινηματοθέατρο Τιτίνα. Κάλαντα, νησιωτικὰ καὶ μικρασιατικὰ τραγούδια. Ἐκδήλωση ὑπὲρ τοῦ Λαογραφικοῦ Μουσείου Αἴγινας, ὅπου προλόγισε ἡ δρ ἱστορικὸς κ. Γωγὼ Κουλικούρδη. ῞Υδρα, πνευματικὸ κέντρο Μητροπόλεως. Κάλαντα, νησιωτικὰ καὶ μικρασιατικὰ τραγούδια. Ἐκδήλωση ὑπὲρ τοῦ ἀνεγειρόμενου -τότε- ἱ.ναοῦ ἁγίου Κωνσταντίνου τοῦ Ὑδραίου. 1990: Κάλαντα τοῦ Λαζάρου, ἀνὰ τὴν πόλη τῆς Αἰγινας. Αἴγινα, ἱ.ναὸς Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου. Μυριολόγι τῆς Παναγίας. Αἴγινα, Β΄ Δημοτικὸ Σχολεῖο. Θρῆνοι Ἁλώσεως. Ἐκδήλωση Κατηχητικῶν Σχολείων Αἴγινας, ἀφιερωμένη στὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Αἴγινα, κινηματοθέατρο Τιτίνα. Αἰγινητικὰ τραγούδια. Ἐκδήλωση γιὰ τὴν παρουσίαση τοῦ διπλοῦ δίσκου βινυλίου Τραγούδια ἀπὸ τὴν Αἴγινα, ὅπου προλόγισε ὁ μουσικολόγος κ. Μᾶρκος Δραγούμης. Ἀθήνα, κεντρικὸ ἀμφιθέατρο Θεολογικῆς Σχολῆς. Κάλαντα Δωδεκαημέρου. Αἴγινα, κάλαντα Πρωτοχρονιᾶς ἀνὰ τὴν πόλη τῆς Αἴγινας· καί: Λαογραφικὸ Μουσεῖο Αἴγινας. Κάλαντα καὶ δημοτικὰ τραγούδια διάφορων περιοχῶν τῆς Ἑλλάδας. 1991: Αἴγινα, Κέντρο Νεότητος Μητροπόλεως. Δημοτικὰ τραγούδια διάφορων περιοχῶν τῆς Ἑλλάδας. Ἐκδήλωση Ἱ.Μητροπόλεως γιὰ τοὺς φοιτητὲς τοῦ νησιοῦ. Ἀθήνα, Κέντρο Μικρασιατικῶν Σπουδῶν. Αἰγινητικὰ καὶ μικρασιατικὰ δημοτικὰ τραγούδια. Ἐκδήλωση γιὰ τὴν παρουσίαση τοῦ διπλοῦ δίσκου βινυλίου Τραγούδια ἀπὸ τὴν Αἴγινα, ὅπου προλόγισε ὁ μουσικολόγος κ. Μᾶρκος Δραγούμης. Κάλαντα τοῦ Λαζάρου, ἀνὰ τὴν πόλη τῆς Αἰγινας. Αἴγινα, ἱ.ναὸς Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου. Μυριολόγι τῆς Παναγίας. Αἴγινα, προβλήτα νησιοῦ. Ἀναβίωση τοῦ παλαιοῦ αἰγινητικοῦ ἐθίμου Ὁ χορὸς τῆς Λαμπρῆς. Ἐκδήλωση ὀργανωθεῖσα ἀπὸ κοινοῦ μὲ τὸν Δῆμο Αἴγινας καὶ τὸν Σύλλογο γυναικῶν Αἰγινας. Αἴγινα, Λαογραφικὸ Μουσεῖο.Δημοτικὰ τραγούδια διάφορων περιοχῶν τῆς Ἑλλάδας. Ἀθήνα, αἴθουσα Φιλολογικοῦ Συλλόγου Παρνασσός. Αἰγινητικὰ τραγούδια. Ἐκδήλωση ὀργανωθεῖσα ἀπὸ κοινοῦ μὲ τοὺς Συλλόγους τῶν ἐν Ἀθήναις καὶ ἐν Πειραιεῖ Αἰγινητῶν, ὅπου προλόγισαν οἱ πρόεδροι τῶν δύο Συλλόγων καὶ ὁμίλησε ὁ δρ Φ. κ. Διονύσιος Καλαμάκης. Αἴγινα, πολιτιστικὲς ἐκδηλώσεις Γιορτὴ Φιστικιᾶς ᾿ 91. Τρεῖς ἐκδηλώσεις τῆς χορῳδίας καὶ ὀρχήστρας τοῦ Συλλόγου· γήπεδο Αἴγινας, προβλήτα Αἴγινας καὶ προβλήτα Σουβάλας. Αἴγινα, κινηματοθέατρο Τιτίνα. Κάλαντα Χριστουγέννων. Ἐκδήλωση τοῦ Δήμου Αἴγινας γιὰ τὴ νεολαία τοῦ νησιοῦ. 1992: Κάλαντα τοῦ Λαζάρου, ἀνὰ τὴν πόλη τῆς Αἴγινας. Αἴγινα, ἱ.ναὸς Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου. Μυριολόγι τῆς Παναγίας. Αἴγινα, προβλήτα νησιοῦ. Ἀναβίωση τοῦ παλαιοῦ αἰγινητικοῦ ἐθίμου Ὁ χορὸς τῆς Λαμπρῆς. Ἐκδήλωση ὀργανωθεῖσα ἀπὸ κοινοῦ μὲ τὸν Δῆμο Αἴγινας καὶ τὸν Σύλλογο γυναικῶν Αἰγινας. Αἴγινα, Κέντρο Νεότητος Μητροπόλεως. Μουσικοφιλογικὴ ἐκδήλωση γιὰ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὅπου ὁμίλησε ὁ καθηγητὴς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν καὶ διευθυντὴς -τότε- τῆς Ἐθνικῆς Βιβλιοθήκης τῆς Ἑλλάδος κ. Παναγιώτης Νικολόπουλος. Πόρος, προβλήτα νησιοῦ. Δημοτικὰ τραγούδια διάφορων περιοχῶν τῆς Ἑλλάδας. Ἑορταστικὲς ἐκδηλώσεις τοῦ Δήμου Πόρου, στὸ πλαίσιο τῆς Ναυτικῆς Ἑβδομάδος ᾿92. Αἴγινα, Λαογραφικὸ Μουσεῖο. Μουσικὸ ὁδοιπορικὸ στὴν Κωνσταντινούπολη τοῦ ιζ΄ καὶ ιη΄ αἰῶνος. Αἴγινα, προβλήτα νησιοῦ. Δημοτικὰ τραγούδια διάφορων περιοχῶν τῆς Ἑλλάδας Πολιτιστικὲς ἐκδηλώσεις Δήμου Αἴγινας Γιορτὴ Φιστικιᾶς ᾿92. Ἀθήνα, αἴθουσα κινηματοθεάτρου Παλλάς. Νησιωτικὰ τραγούδια. Ἐκδήλωση γιὰ τὴν ἐθνικὴ ἐπέτειο, ποὺ διοργάνωσε ὁ Σύλλογος Βορειοηπειρωτῶν καὶ ἡ Ἐθνικὴ Νεολαία Βορείου Ἠπείρου, ὅπου συμμετεῖχαν καὶ πολλοὶ ἄλλοι καλλιτέχνες, ὃπως οἱ Διονύσης Σαββόπουλος, Νίκος Ξυδάκης, Νίκος Πορτοκάλογλου καὶ Σάββας Σιάτρας. Αἴγινα, αἴθουσα Λεουσείου Ἱδρύματος. Αἰγινητικὰ καὶ μικρασιατικὰ τραγούδια. Αἴγινα, Κέντρο Νεότητος Μητροπόλεως. Μουσικοφιλολογικὴ ἐκδήλωση γιὰ τὸ ἅγιο Δωδεκαήμερο. 1993: Αἴγινα, Β ΄ Δημοτικὸ Σχολεῖο. Δημοτικὰ τραγούδια διάφορων περιοχῶν τῆς Ἑλλάδας. Ἐκδήλωση τοῦ Συλλόγου Δασκάλων καὶ Νηπιαγωγῶν Ἀργοσαρωνικοῦ γιὰ τὸ δημοτικὸ τραγούδι. Κάλαντα τοῦ Λαζάρου, ἀνὰ τὴν πόλη τῆς Αἰγινας. Αἴγινα, ἱ.ναὸς Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου. Μυριολόγι τῆς Παναγίας. Αἴγινα, προβλήτα νησιοῦ. Ἀναβίωση τοῦ παλαιοῦ αἰγινητικοῦ ἐθίμου Ὁ χορὸς τῆς Λαμπρῆς. Ἐκδήλωση ὀργανωθεῖσα ἀπὸ κοινοῦ μὲ τὸν Δῆμο Αἴγινας. Αἴγινα, προβλήτα νησιοῦ. Δημοτικὰ τραγούδια διάφορων περιοχῶν τῆς Ἑλλάδας. Πολιτιστικὲς ἐκδηλώσεις Δήμου Αἴγινας Γιορτὴ Φιστικιᾶς ᾿93. Αἴγινα, προαύλιο Δημοτικοῦ Σχολείου Κυψέλης. Δημοτικὰ τραγούδια διάφορων περιοχῶν τῆς Ἑλλάδας. Ἀναβίωση ἀπὸ τὴν Κοινότητα Κυψέλης τοῦ παλαιοῦ αἰγινητικοῦ ἐθίμου Ὁ Λειδινός. 1994: Αἴγινα, Παληαχώρα. Ἀναβίωση τοῦ παλαιοῦ αἰγινητικοῦ ἐθίμου Ὁ χορὸς τῆς Λαμπρῆς. Ἐκδήλωση ὀργανωθεῖσα ἀπὸ κοινοῦ μὲ τὸν Δῆμο Αἴγινας, Κοινότητες Κυψέλης καὶ Βαθέος καὶ Μορφωτικὸ Σύλλογο Αἴγινας. Αἴγινα, προβλήτα ἁγίας Μαρίνας. Δημοτικὰ τραγούδια διαφόρων περιοχῶν τῆς Ἑλλάδας. Μουσικὴ ἐκδήλωση τῆς Κοινότητας Μεσαγροῦ. Αἴγινα, προβλήτα νησιοῦ. Δημοτικὰ τραγούδια διάφορων περιοχῶν τῆς Ἑλλάδας. Πολιτιστικὲς ἐκδηλώσεις Δήμου Αἴγινας Γιορτὴ Φιστικιᾶς ᾿94. Ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὴν ἀνωτέρω ψιλὴ ἀναφορὰ στὴ γενικότερη καλλιτεχνικὴ δραστηριότητα τοῦ Συλλόγου, τὰ μουσικὰ συγκροτήματα τοῦ σωματείου παρουσίασαν σὲ ἐκδηλώσεις, μὲ πολυπληθὲς τὶς περισσότερες φορὲς ἀκροατήριο, λησμονημένα δημοτικὰ τραγούδια τῆς Αἴγινας, ἀναβίωσαν (μὲ αὐθεντικὲς -κατόπιν ὑπεύθυνης ἔρευνας- ἐκδηλώσεις καὶ ὄχι ἁπλῶς «φολκλορικὲς παραστάσεις») τὰ κυριότερα -καὶ ἀμιγῶς αἰγινητικά- ἤθη καὶ ἔθιμα τοῦ νησιοῦ, σὲ ἁρμονικὴ πάντοτε συνεργασία μὲ τοὺς λοιποὺς φορεῖς (Ἐκκλησία, Δῆμο, Κοινότητες, Πολιτιστικοὺς Συλλόγους καὶ λοιπὰ Σωματεῖα) τῆς Αἴγινας καὶ τῶν γειτονικῶν νησιῶν τοῦ Ἀργοσαρωνικοῦ καὶ ἀναδείχθηκαν, μὲ ἕνα λόγο, σὲ ἀναπόσπαστο στοιχεῖο τῆς ὅλης πνευματικῆς καὶ καλλιτεχνικῆς ζωῆς τῆς Αἴγινας. Τοῦτο, βέβαια, δὲν ἐπισημαίνεται ἀπὸ ἐγωπαθῆ διάθεση αὐτοπροβολῆς καὶ ἴδιας καύχησης· ἀποτελεῖ πάγκοινη αἰγινητικὴ διαπίστωση, ἀποτυπωμένη, μάλιστα, σὲ πολυάριθμα σχετικὰ σημειώματα, δημοσιευμένα στὸν τοπικὸ τύπο, ἀπὸ τὰ ὁποῖα σταχυολογῶ ἐδῶ τὰ πλέον χαρακτηριστικά: «Σύλλογος πρὸς διάσωση τῆς πολιτιστικῆς μας κληρονομιᾶς καὶ παράδοσης ἱδρύθη στὴν Αἴγινα […] Στὴ φωτογραφία μέλη τοῦ Συλλόγου, μαθητὲς Λυκείου καὶ φοιτητές, ἀνήμερα [Σαββάτο τοῦ Λαζάρου] πέρασαν τοὺς δρόμους τῆς Αἴγινας τραγουδώντας τὰ κάλαντα τοῦ Λαζάρου, σὲ μιὰ προσπάθεια ἀναβίωσης τοῦ παλιοῦ ἐθίμου τοῦ Λαζάρου μὲ τὶς Λαζαρίνες καὶ τὰ Λαζαράκια. Ἀξίζουν συγχαρητήρια σ᾿ αὐτὰ τὰ νέα παιδιὰ καὶ εὐχόμαστε κάθε ἐπιτυχία στὴν κίνησή τους». Μενέλαος Πατυχάκης, ἐφημερίδα Αἰγινήτικα Νέα, 31 Μαϊου 1989. «Τὴ Μεγάλη Δευτέρα τὸ ἀπόγευμα ἡ χορῳδία τοῦ αἰγινήτικου φορέα, ῾Σύλλογος πρὸς διάσωση τῆς πολιτιστικῆς μας κληρονομιᾶς καὶ παράδοσης᾿ παρουσίασε στὸ Κέντρο Νεότητος τῆς Μητρόπολης ἕνα εὐχάριστο χριστιανικὸ ἑλληνικὸ πρόγραμμα. Κατάμεστη ἡ αἴθουσα, μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τὸν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη κι ἓναν κόσμο ποὺ σαστισμέ-νος καταχειροκρότησε τὰ ἔξοχα βλαστάρια τῆς Αἴγινας γιὰ τὴν καταπληκτική τους παρουσία. Μὲ δύο ταπεινὰ ὄργανα, τὸ λαοῦτο καὶ τὸ σαντοῦρι καὶ τὴ γλυκειὰ κι ἁρμονικὴ λαλιά τους, τὰ αἰγινήτικα καναρίνια συνεκλόνισαν τὸ ἀκροατήριο. Τραγούδησαν κάλαντα Σαρακοστιανά, Λαζαρικὰ καὶ τῶν Παθῶν καὶ μᾶς κράτησαν γιὰ ἀρκετὴ ὥρα βουβούς, κυριολεκτικὰ ἀποσβολωμένους. Τραγούδησαν δημοτικὰ τραγούδια καὶ μᾶς γιόμισαν ἐλπίδες γιὰ τὴ μελλοντικὴ διατήρηση τῆς Ἑλληνικῆς Παράδοσης […] Τὴν ἑπομένη τὸ πρωϊνὸ γύρισαν στὴν παραλία ὃπου ἐπισκέφθηκαν τὰ μαγαζιὰ κι ἔψαλαν μεγαλοβδομαδιάτικα καὶ Λαζαρικὰ κάλαντα. Ἀδίστακτα μποροῦμε νὰ προσφέρουμε ἕνα Εὖγε στὰ δροσερὰ παιδιὰ τοῦ Συλλόγου, γιὰ τὴν ὑπέροχη ἐμφάνισή τους, μιὰ ἐμφάνιση ποὺ τὴ σφράγισε ἁρμονία, ἡ πειθαρχία καὶ πρὸ παντὸς ἡ αὐτοπεποίθηση». Ἐφημερίδα Ἡ Φωνὴ τῆς ῞Υδρας, 2 Ἰουνίου 1989. «Ὁ ῾Σύλλογος πρὸς διάσωση τῆς πολιτιστικῆς μας κληρονομιᾶς καὶ παράδοσης᾿ […] ἐργάζεται μὲ διαφορετικὸ τρόπο. Ξεκίνησε μιὰ προσπάθεια γιὰ νὰ διασωθοῦν τὰ ἑλληνικὰ ἤθη καὶ ἔθιμα, ἡ ἑλληνικὴ μουσικὴ μας καὶ τὰ πολιτιστικά, βυζαντινὰ καὶ ἀρχαιολογικά, κτίσματα τοῦ νησιοῦ μας. Οἱ σκοποὶ τοῦ Συλλόγου αὐτοῦ στρέφονται πρὸς δύο κατευθύνσεις. Στὴν ἀναβίωση τῆς παράδοσής μας, τῶν γνησίων ἠθῶν καὶ ἐθίμων τοῦ νησιοῦ μας καὶ στὸ νὰ διασωθοῦν τὰ πολιτιστικὰ μνημεῖα τοῦ τόπου μας. Ἡ ὀργάνωση σχετικῶν ἐκδηλώσεων καὶ ἐκθέσεων θὰ ἀναβιώσει τὰ πα-αιὰ ἔθιμα καὶ τὶς παραδόσεις τοῦ νησιοῦ μας καὶ θὰ βοηθήσει ὥστε νὰ μὴ χαθεῖ ὅ,τι ὄμορφο ὑπῆρχε σὲ τοῦτο τὸ νησί. Μπράβο τους!». Ἐφημερίδα Ἡ Μάχη τῆς Αἴγινας (σημείωμα ὑπὸ τὸν τίτλο «Ἕνας Σύλλογος ἀλλιώτικος ἀπὸ τοὺς ἄλλους»), 24 Δεκεμβρίου 1989. «Ἄξια συγχαρητηρίων καὶ ὑποστήριξης εἶναι ἡ δράση τοῦ Συλλόγου γιὰ τὴ διάσωση τῆς πολιτιστικῆς μας κληρονομιᾶς καὶ παράδοσης […] ποὺ ἀναζητώντας τὶς μουσικές μας ρίζες, ποὺ βρίσκονται στὰ δίδυμα τέκνα τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς μουσικῆς, τὸ βυζαντινὸ μέλος καὶ τὸ δημοτικὸ τραγούδι, ἔχει πετύχει νὰ συγκινήσει πολλὰ νέα παιδιὰ καὶ νὰ κάνει πολὺ ὡραῖες ἐμφανίσεις μὲ ὑπεύθυνο τὸν Ἀχιλλέα Χαλδαιάκη». Ἐφημερίδα Τέχνη καὶ Λόγος. Καλλιτεχνικὴ ἔκδοση τοῦ Πολίτη τῆς Αἴγινας (σημείωμα ὑπὸ τὸν τίτλο «Ἡ χρονιὰ ποὺ πέρασε. Ὁ καλλιτεχνικὸς ἀπολογισμὸς τοῦ 1989»), Νο 1, Δεκέμβρης 1989. «Τὴν Κυριακὴ 2 Δεκεμβρίου, σὲ μιὰ σεμνὴ ἑορταστικὴ ἐκδήλωση μὲ πρωτοβουλία τοῦ Ἱστορικοῦ Λαογραφικοῦ Μουσείου, ἔγινε στὸ ῾Τιτίνα᾿ ἡ παρουσίαση τοῦ δίσκου ῾Τραγούδια ἀπὸ τὴν Αἴγινα᾿. Τὰ τραγούδια τοῦ δίσκου ἑρμηνεύτηκαν ἀπὸ τὴ χορῳδία τοῦ ῾Συλλόγου πρὸς διάσωση τῆς πολιτιστικῆς μας κληρονομιᾶς καὶ παράδοσης᾿ , ὑπὸ τὴ διεύθυνση τοῦ κ. Ἀχιλλέα Χαλδαιάκη. Εἴχαμε τὴν εὐκαιρία νὰ παρακολουθήσουμε τὴν ἐκδήλωση καὶ ὁμολογοῦμε ὅτι αἰσθανθήκαμε ὑπερήφανοι γιὰ τὴ πολιτιστική μας κληρονομιὰ καὶ παράδοση καὶ ἥσυχοι γιατὶ ἡ διάσωσή τους βρίσκεται σὲ καλὰ χέρια […] ὅσο ὑπάρχουν ἀνάμεσά μας ἄνθρωποι μὲ τὸ μεράκι τῶν συντελεστῶν τῆς παραπάνω ἐκδήλωσης, ἡ κοινωνία μας θὰ βρίσκει, τελικά, τὴν πορεία της…». Ἐφημερίδα Ὁ Ναυτικὸς τῆς Αἴγινας,᾿Ιανουάριος 1991. «…Στὸν πνευματικὸ χῶρο. Διάφοροι Σύλλογοι […] Σύλλογοι νέων Αἴγινας μὲ ὀρχήστρα καὶ χορῳδία γιὰ τὴν διάσωση τῆς πολιτιστικῆς μας κληρονομιᾶς ὑπὸ τὴν διεύθυνση τοῦ Ἀχιλλέα Χαλδαιάκη. Ἕνας νέος ποὺ στὸ πρόσωπό του βλέπω ἁγνὸ καὶ θαρραλέο τὸ μελλοντικὸ πρόσωπο τῆς Αἴγινας…» Φραγκίσκος Κάππος, «Αἰγινητικά», ἐφημερίδα Τὸ Φιστίκι, τρίτη περίοδος, χρόνος 5ος, ἀρ. φύλλου 45, 28 Αὐγούστου 1994, σ. 6. Ἀπὸ τὴν ἐπισημανθεῖσα μουσική, κυρίως, δραστηριότητα τοῦ Συλλόγου ὑπογραμμίζω ἰδιαίτερα, -ὡς ἀξιοσημείωτη συμβολὴ γιὰ τὴν ὑπεύθυνη σπουδὴ τῆς αἰγινητικῆς λαογραφίας καὶ οὐσιαστικότερη γνώση τῆς τοπικῆς μουσικῆς παράδοσης-, ἀφ᾿ ἑνὸς μὲν τὴν ἀναβίωση τοῦ (ἀπὸ χρόνια λησμονημένου στὸ νησί) παλαιοτάτου αἰγινητικοῦ ἐθίμου τοῦ Χοροῦ τῆς Λαμπρῆς[2], ἀφ᾿ ἑτέρου δὲ τὴ «συνδρομὴ» τοῦ Συλλόγου στὴν ὑλοποίηση τῆς σημαντικῆς ἔκδοσης ἑνὸς διπλοῦ δίσκου βινυλίου μὲ «Τραγούδια ἀπὸ τὴν Αἴγινα»[3]. Γιὰ τὴν ἱστορία τοῦ πράγματος, πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι τὸ ὅλο θέμα τῆς ἔκδοσης τοῦ συγκεκριμένου δίσκου «ἀνακινήθηκε» ἀπὸ τὸν ὑποφαινόμενο, ὅταν -ὡς πρόεδρος καὶ ὑπεύθυνος τῶν μουσικῶν ἐκδηλώσεων τοῦ Συλλόγου- κατέφυγα στὸ Μουσικὸ Λαογραφικὸ Ἀρχεῖο τοῦ Κέντρου Μικρασιατικῶν Σπουδῶν (ἔχοντας ὑπ᾿ὄψιν ὅτι ἐκεῖ ἀπόκειται σημαντικὸς ὄγκος ἀνέκδοτου φωνογραφικοῦ καὶ λοιποῦ ὑλικοῦ μὲ αἰγινητικὰ δημοτικὰ τραγούδια, προερχόμενο ἀπὸ σχετικὲς παλαιότερες ἔρευνες συνεργατῶν τοῦ μνημονευθέντος ὁργανισμοῦ), πρὸς ἀναζήτηση τοῦ πρωτότυπου ἀρχειακοῦ ὑλικοῦ (κυρίως τῶν ἠχογραφήσεων τῆς Δέσποινας Μαζαράκη) μὲ σκοπὸ τὴν ἐπισταμένη μελέτη καὶ ἐπεξεργασία του, προκειμένου νὰ «τροφοδοτηθοῦν» μὲ ἀμιγῶς αἰγινητικὰ τραγούδια οἱ μουσικὲς ἐκδηλώσεις τοῦ Συλλόγου. Ἡ συγκεκριμένη αἴτηση ἔφερε πάλι σὲ φῶς τὸ θησαυρισμένο ἀξιόλογο ὑλικό, τὰ πλέον ἀντιπροσωπευτικὰ δείγματα τοῦ ὁποίου ἀνθολογήθηκαν σύντομα -ὑπὸ τὴ γενικὴ ἐπιμέλεια τοῦ διευθυντῆ τοῦ Μουσικοῦ Λαογραφικοῦ Ἀρχείου κ. Μάρκου Δραγούμη– στὴν ἐν λόγῳ μουσικὴ ἔκδοση· κατὰ τὴν ἐπίσημη παρουσίαση τοῦ δίσκου (σὲ σχετικὴ ἐκδήλωση, τῆς 6ης Μαρτίου 1991, στὸ Κέντρο Μικρασιατικῶν Σπουδῶν, ὅπου συμμετεῖχαν καὶ τὰ μουσικὰ σχήματα τοῦ Συλλόγου[4]), ὁ κ. Μᾶρκος Δραγούμης ἐπεσήμανε τὸ γεγονὸς στὴν προσλαλιά του, παρατηρώντας, μεταξὺ τῶν ἄλλων, καὶ τὰ ἑξῆς: «…Τὸ τραγούδι τῆς Αἴγινας ἀπασχολεῖ τὸ Μουσικὸ Λαογραφικὸ Ἀρχεῖο Μέλπως Μερλιὲ ἀπὸ τὸ 1955. Μὲ πρωτοβουλία τότε τῆς Δέσποινας Μαζαράκη […] ἄρχισε μιὰ σημαντικὴ ἔρευνα ποὺ ὁδήγησε σὲ ἀλεπάλληλες ἠχογραφήσεις καὶ τὴ συγκεντρωση ἑνὸς σημαντικοῦ corpus τραγουδιῶν καὶ ἄλλων σχετικῶν πληροφοριῶν. Ὥσπου φθάνουμε στὴ δεκαετία τοῦ 1980· στὴν Αἴγινα τὸ ντόπιο τραγούδι ἔχει σβήσει μαζὶ μὲ τὰ τοπικὰ τραγούδια καὶ τὰ ἤθη καὶ τὰ ἔθιμα ποὺ τὸ κρατοῦσαν ζωντανό. Τὸ μόνο παρήγορο σημάδι εἶναι μιὰ προσπάθεια ἀναβίωσης τῆς τοπικῆς μουσικῆς ἀπὸ μιὰ ὁμάδα νέων. Τὸ 1990 οἱ νέοι αὐτοὶ ἔρχονται σὲ ἐπαφὴ μὲ τὸ Μουσικὸ Λαογραφικὸ Ἀρχεῖο […] σὲ μιὰ ἀπ᾿ αὐτὲς τὶς συναντήσεις, κάποιος ρίχνει τὴν ἰδέα νὰ γίνει ἕνας δίσκος. Ἡ ἰδέα δὲν ἀργεῖ νὰ πάρει σάρκα καὶ ὀστᾶ καὶ προτοῦ μπεῖ τὸ 1991 ὁ δίσκος ἔχει γίνει πραγματικότητα…»[5]. Μιὰ ἀκόμη ἀξιοσημείωτη μουσικὴ δραστηριότητα τοῦ Συλλόγου ἀποτελεῖ ἡ κατὰ τὸ ἔτος 1991 ἠχογράφηση καὶ κυκλοφορία φωνοταινίας μὲ Κάλαντα Δωδεκαημέρου ἀπὸ διάφορες περιοχὲς τῆς Ἑλλάδας καὶ τὴν Αἴγινα[6], μουσικὴ ἔκδοση γιὰ τὴν ὁποία γίνεται εἰδικότερος λόγος στὴ συνέχεια. Ὡς πρὸς τὴν ἐπίτευξη τῶν στόχων τοῦ δεύτερου τομέα δραστηριότητας τοῦ Συλλόγου, τὴ διάσωση τῶν πολιτιστικῶν μνημείων τῆς Παληαχώρας τῆς Αἴγινας, πέρα τῶν ἤδη μνημονευθεισῶν ἐκδηλώσεων (ὁρισμένες τῶν ὁποίων, μάλιστα, πραγματοποιήθηκαν καὶ στὸ χῶρο τῆς Παληαχώρας), ὅπου ἔντονη πάντοτε ἦταν ἡ ἀναφορὰ στὴ συγκεκριμένη προσπάθεια, οἱ σχετικὲς ἐνέργειες τοῦ ὑποφαινόμενου (ἐκπροσωποῦντος, βέβαια, τὸ ἐν λόγῳ σωματεῖο) θὰ μποροῦσαν νὰ συνοψιστοῦν στὰ ἑξῆς: Μὲ τὶς ἐνέργειες ποὺ ἐντελῶς ἐνδεικτικὰ ἐπισημάνθηκαν ἀνωτέρω, ἀλλὰ καὶ μὲ ἀλλεπάλληλες παραστάσεις τοῦ ὑποφαινόμενου στοὺς ἁρμόδιους κρατικοὺς φορεῖς (ΥΠ.ΠΟ καὶ Ἐφορεία Ἀρχαιοτήτων), καθὼς καὶ μὲ συνεχεῖς ὀχλήσεις στὸ σύνολο σχεδὸν τῶν δημόσιων αἰγινητικῶν φορέων (Ἐκκλησία, Δῆμος, Κοινότητες, Σωματεῖα τοῦ νησιοῦ), ἐπετεύχθη τελικὰ μιὰ γενικότερη εὐαισθητοποίηση τῶν Αἰγινητῶν περὶ τοῦ θέματος, ποὺ ὡς ἑπόμενο στάδιο εἶχε τὴν ἵδρυση τῆς Παναιγινητικῆς Ἐπιτροπῆς γιὰ τὴ διάσωση τῆς Παληαχώρας, γιὰ τὴν ὁποία ἐπιχειρεῖται εἰδικότερος λόγος σὲ αὐτοτελῆ παράγραφο στὴ συνέχεια. Ἀπὸ τὸ ἔτος 1995 καὶ ἐντεῦθεν, ὁ Σύλλογος -πέρα τῶν ὣς τότε πραγματοποιηθεισῶν ἐκδόσεων- ἄρχισε (κατόπιν σχετικῆς πρότασης τοῦ ὑποφαινόμενου[8]) νὰ ὑλοποιεῖ μιὰ νέα ἐκδοτικὴ προσπάθεια, στοχεύοντας στὴν οὐσιαστικότερη ἐπιστημονικὴ μελέτη βασικῶν τομέων τῆς ἱστορίας καὶ παράδοσης τοῦ νησιοῦ μας (μὲ ἔμφαση κυρίως στὴ μουσική, λαογραφία καὶ λοιπὲς λαϊκὲς τέχνες ποὺ κατὰ καιροὺς ἀναπτύχθηκαν στὸν τόπο, ὅπως π.χ. τὴν κεραμικὴ ἢ τὴ σπογγαλιεία) καὶ τὸν κατὰ δύναμη πλουτισμὸ τῆς σχετικῆς αἰγινητικῆς βιβλιογραφίας. Ἀποτέλεσμα τῆς ἐν λόγῳ ἐκδοτικῆς δραστηριότητας ὑπῆρξε ὣς τώρα ἡ δημοσίευση δύο βιβλίων τοῦ ὑποφαινόμενου [Σπουδὴ στὴ λαϊκὴ μουσικὴ παράδοση τῆς Αἴγινας.1. Βασιλικὴ Ἀ.Χαλδαιάκη (1895-1967) Ἀθῆναι 1995· καί: Ἡ Ψαλτικὴ Τέχνη στὴν Αἴγινα.1. Εὐάγγελος Χ. Μαρίνης (1890-1977), Ἀθῆναι 1995], τὰ ὁποῖα -σημειωτέον- ἐγκαινιάζουν ἰσάριθμες σειρὲς μελετῶν, ποὺ στοχεύουν σὲ σταδιακὴ ἐξιχνίαση τῆς λαϊκῆς μουσικῆς παράδοσης τῆς Αἴγινας καὶ τῆς ψαλτικῆς παράδοσης τοῦ νησιοῦ. Ἤδη προετοιμάζεται, ὡς τρίτη ἔκδοση τοῦ Συλλόγου (ἔπειτα ἀπὸ σχετικὴ πρότασή μου, ποὺ ὁμόφωνα ἔγινε ἀποδεκτὴ ἀπὸ τὸ Δ.Σ. τοῦ σωματείου[9]), ἡ δημοσίευση τοῦ ἀνέκδοτου πονήματος τῆς ἱστορικοῦ καὶ λαογράφου τοῦ νησιοῦ Γεωργίας Κουλικούρδη, Δημοτικὰ Τραγούδια τῆς Αἴγινας, τὴν ἐπιμέλεια τῆς ἔκδοσης τοῦ ὁποίου ἔχει (μὲ τὴν ὁλόθυμη συγκατάθεση τῆς συγγραφέως) ἀναλάβει ὁ ὑποφαινόμενος. Ἀπὸ τὸ ἔτος 1999 καὶ ἐντεῦθεν οἱ δραστηριότητες τοῦ ἀνωτέρω Συλλόγου πρὸς διάσωση τῆς πολιτιστικῆς μας κληρονομιᾶς καὶ παράδοσης συνεχίζονται κανονικά, κυρίως στὸ ἐπίπεδο τῆς ἔρευνας καὶ προβολῆς τῆς αἰγινητικῆς παραδόσεως. Ὁ ὑποφαινόμενος διατηρῶ τὴ θέση τοῦ προέδρου τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου τοῦ Συλλόγου. Ἡ κατὰ τὴν τετραετία 1995-1999 κυριότερη ἐκδήλωση τοῦ Συλλόγου ἦταν ἡ ἑξῆς: Κατὰ τὴ συγκεκριμένη ἐκδήλωση, μετὰ τοὺς χαιρετισμοὺς τῶν προέδρων τῶν μνημονευθέντων Συλλόγων, παρουσιάσθηκαν τὰ βιβλία τοῦ Σοφοκλῆ Δημητρακόπουλου (Ἅγιος Νεκτάριος: Ἡ πρώτη ἅγια μορφὴ τῶν καιρῶν μας) καὶ τοῦ ὑποφαινομένου (Ὁ Ἅγιος Νεκτάριος καὶ ἡ ἀγάπη του γιὰ τὴν ποίηση καὶ τὴν μουσική) καὶ ἀποδόθηκαν (ἀπὸ χορὸ Ριζαρειτῶν σπουδαστῶν) μελῳδήματα τοῦ ἁγίου Νεκταρίου, ὅπως αὐτὰ καταγράφηκαν ἀπὸ τὸν ὑποφαινόμενο στὸ προμνημονευθὲν βιβλίο μου. Ἐπίσης ὁ ὑποφαινόμενος, ὑπὸ τὴν ἰδιότητα τοῦ προέδρου τοῦ Συλλόγου, προσεφώνησα (κατὰ τὴν ἐπίσημη στὴν Αἴγινα ὑποδοχή του) τὸν νέο μητροπολίτη Ὕδρας κ. Ἐφραίμ καὶ ἀπηύθυνα ἐπικήδειο λόγο κατὰ τὴν ἐξόδιο ἀκολουθία τῆς μακαριστῆς Γεωργίας Κουλικούρδη, ἱστορικοῦ τῆς Αἰγίνης καὶ ἱδρυτικοῦ μέλους τοῦ Συλλόγου, τὸ σπουδαῖο πόνημα τῆς ὁποίας (Δημοτικὰ Τραγούδια τῆς Αἴγινας) ἐπιμελοῦμαι πρὸς ἔκδοση, γιὰ λογαριασμὸ τοῦ Συλλόγου πρὸς διάσωση τῆς πολιτιστικῆς μας κληρονομιᾶς καὶ παράδοσης. [1] Ἀπὸ τὸ πρῶτο δημοσίευμα τοῦ ἐν λόγῳ Συλλόγου, ἕνα τετρασέλιδο [συντεταγμένο ἀπὸ τὸν γράφοντα] ὑπὸ τὸν τίτλο Ἡ πρώτη μας γνωριμία. [2] Παραλείπω ἐδῶ λεπτομερέστερη μνεία στὴν ὀργάνωση καὶ ὑλοποίηση τοῦ συγκεκριμένου ἐγχειρήματος· μνημονεύω ἁπλῶς ὅτι κατὰ τὸ πρῶτο ἔτος ποὺ ἐπιχειρήθηκε αὐτὴ ἡ ἀναβίωση ὁ ὑποφαινόμενος ἐπιμελήθηκα (ἐκ μέρους τοῦ Συλλόγου) τὴν ἀνατύπωση σχετικῆς μελέτης τοῦ Παναγῆ Ἠρειώτη (γιὰ τὴν ὁποία σημειώνονται περισσότερα κατωτέρω, στὴν οἰκεία παράγραφο τῆς ἑπόμενης ἑνότητας), ποὺ ἔπειτα ἀπὸ πρότασή μου ἐξέδωκε σὲ αὐτοτελὲς φυλλάδιο ὁ Δῆμος Αἴγινας. [3] Βλ. Ἀρχεῖο Μέλπως Μερλιέ-Ἱστορικὸ καὶ Λαογραφικὸ Μουσεῖο Αἰγινας, Τραγούδια ἀπὸ τὴν Αἴγινα (Songs from Aegina), Ἀφοι Φαληρέα (ΦΑ 115/116), Ἀθήνα [1990]. [Κυκλοφορήθηκε καὶ σὲ μορφὴ διπλῆς κασέτας, πρόσφατα δὲ καὶ σὲ μορφὴ ψηφιακοῦ δίσκου [ΜΛΑ CD 5 (1997)] (μὲ τμῆμα μόνον τοῦ ὅλου περιεχομένου τοῦ δίσκου βινυλίου)]. Ὁ ὑποφαινόμενος μνημονεύομαι μεταξὺ τῶν συντελεστῶν τῆς ἔκδοσης στὸν οἰκεῖο τόπο τῶν ἀνωτέρω ἐκδόσεων. [4] Βλ. καὶ τὸ ἄρθρο τῆς Μαρίας Μαρκογιάννη, «Τὰ τραγούδια τῆς Αἴγινας», στὸ περιοδικὸ Εἰκόνες, τεῦχος 337, 17 Ἀπριλίου 1991, σσ. 46-48. [5] Τὸ ἀπόσπασμα, ἀπὸ -ἀπομαγνητοφωνημένη- καταγραφὴ τῆς ἐν λόγῳ προσλαλιᾶς. [6] Βλ. Σύλλογος πρὸς διάσωση τῆς πολιτιστικῆς μας κληρονομιᾶς καὶ παράδοσης, Κάλαντα Δωδεκαημέρου [αὐτοέκδοση, Νο 1], Ἀθῆναι 1991. [7] Τὰ πλέον χαρακτηριστικὰ δείγματα τοῦ ἀνωτέρω ὑλικοῦ ἀποτέλεσαν τὸ περιεχόμενο μεγάλης ἔκθεσης φωτογραφίας γιὰ τὴν Παληαχώρα τῆς Αἴγινας, περισσότερα στοιχεῖα γιὰ τὴν ὁποία σημειώνονται κατωτέρω, κατὰ τὸ σχολιασμὸ τῆς δραστηριότητας τῆς Παναιγινητικῆς ἐπιτροπῆς γιὰ τὴ διάσωση τῆς Παληαχώρας. [8] Πρᾶξις τοῦ Συλλόγου πρὸς διάσωση τῆς πολιτιστικῆς μας κληρονομιᾶς καὶ παράδοσης, ὑπ᾿ ἀριθμὸν 8/8-7-1995. [9] Πρᾶξις τοῦ Συλλόγου πρὸς διάσωση τῆς πολιτιστικῆς μας κληρονομιᾶς καὶ παράδοσης, ὑπ᾿ ἀριθμὸν 9/4-4-1998.
Ὁ Σύλλογος πρὸς διάσωση τῆς πολιτιστικῆς μας κληρονομιᾶς καὶ παράδοσης
[1]. Ὁ Σύλλογος σύντομα ἀναγνωρίσθηκε ἀπὸ τὸ Πολυμελὲς Πρωτοδικεῖο Πειραιῶς (ἀριθμὸς ἀπόφασης 138/23-5-1990) ὡς ἀνεξάρτητο σωματεῖο μὴ κερδοσκοπικοῦ χαρακτῆρα. Ὁ ὑποφαινόμενος, προεδρεύω τοῦ Συλλόγου ἀπὸ τὴν ἵδρυσή του ὣς σήμερα.
